مقاله نظریه مکان مرکزی کریستالر

مقاله دانلود حاضر در خصوص نظریه مکان مرکزی کریستالر بوده که در 31 صفحه ی ورد تهیه گردیده است همچنین تمام منابع استفاده شده در پاراگرافها و بصورت درون متنی آورده شده است. در زیر فهرست مطالب و بخشهایی از متن مقاله نظریه مکان مرکزی کریستالر آورده شده است.

فهرست مطالب

مبنای نظریه های مکان مرکزی (centeral plase christaller)

مکانهای مرکزی

اصول نظریه کریستالر

مفهوم آستانه در نظریه مکان مرکزی

مفهوم حوزه نفوذ کالا و خدمات در نظریه مکان مرکزی

عوامل موثر در مراجعه مصرف کنندگان به مکان مرکزی

ابعاد فراموش شده نظریه مکان مرکزی

نقاط ضعف نظریه مکان مرکزی کریستالر

اعتبار علمی نظریۀ کریستالر

تنگناهای تئوری مکان مرکزی با توجه به کتاب برنامه ریزی و توسعه منطقه ای

سلسله مراتب مکانهای مرکزی

فضای روستایی و مدل کریستالری

**********************

نخستین تلاش ، برای شرح الگوهای مکانی را فونتانن انجام داده است. وی شهر بزرگی را تصویر می کند که با دشتی بزرگ که حاصلخیزی یکنواختی دارد احاطه شده است . این شهر ، محدوده روستایی خود را از نظر کالا و خدمات تامین می کند و برای عرضه مازاد تولیدات کشاورزی نواحی روستایی بازار فراهم می سازد. هزینه های حمل و نقل اهمیت بسیاری دارند . در نتیجه ، کالاهای حجیم و سنگین ، در مجاورت شهر تولید می شوند. کالاهای سبک و کم حجم می توانند هزینه نسبتاً بیشتری داشته باشند، بنابراین در مکانهای دورتر ساخته می شوند . بدین ترتیب ، نظامی از دایره های هم مرکز، پدیدار می شود. با وجود نارسایی های آشکار این نظریه به عنوان چارچوبی برای سیاست مکانی ، کار فون تانن ،بسیاری از جغرافی دانان و اقتصاددانان را به مطالعه و روند سازماندهی زیستگاه انسان و ساختار سلسله مراتبی آن واداشت.

یکی از علمی ترین ساخت سکونتگاه ها که در بیشتر موارد ، برنامه های توسعه اقتصادی اجتماعی و بخصوص برنامهریزیهای استقرارگاههای روستایی تحت تأثیر قرار داده است، نظریه مکان مرکزی والتر کریستالر است که آن را در سال 1933 در کتاب خود به نام مکان های مرکزی در بخش جنوبی آلمان منتشر ساخت، والتر در طرح نظریه خود از نظریات فن تونن، آفرلفرد وبر ، و انگلندر بهره گرفته است. وی در سال 1940 ، به همراهی اگوست لوش ، سازمان فضایی اقتصادی را تهیه کرد. هدف اصلی نظریه مکان مرکزی ، شرح و تبیین سازمان فضایی سکونتگاه ها و حوزه نفوذ آنهاست. هر چند که برخی از مفاهیم کلیدی توسط افرادی چون دیکنسن مطرح شده بود و اصلاحات زیادی توسط لوش ، بریو گریسون انجام گرفته است ، اما این تئوری با نام کریستالر شهرت یافته است. مدل اصلی کریستالر متکی به اصل بازاریابی است . نتیجه کاربرد این اصل ، پدید آمدن روابط متقابل سلسله مراتبی بین مکانهای مرکزی است.مفاهیم کلیدی نظریه مکان مرکزی دامنه کالا و ارزش آستانه هستند که بطور ضمنی به سلسله مراتب سکونتگاه ها و مرکزیت یک مکان ویژه دلالت می کنند.

مبنای نظریه های مکان مرکزی (centeral plase christaller)

1- یکسانی چشم انداز فرهنگی و فیزیکی،

2- نواحی واحد نامحدود،

3- قابلیت دسترسی یکسان مکانهای مرکزی در تمام جهات ،

4- رفتار منطقی مصرف کنندگان.

البته چنین شرایطی در زندگی واقعی وجود ندارد ، طوری که می توان انتظار داشت انحرافهای مهمی از الگوی آرمانی مکرراً پدید آید.

مکانهای مرکزی

مکانهای مرکزی یا میانی به نقاطی گفته می شوند که دارای پتانسیلهای بالایی از عرضه و تقاضا هستند و از نظر مبادله ً فعالیتها و خدمات در حکم پایتختهای منطقه ای به شمار می روند.

...

نقاط ضعف نظریه مکان مرکزی کریستالر

مطالعات انجام شده در نظام سلسله مراتبی شهرهای برخی از کشورهای در حال توسعه، یویژه قاره افریقا، کم و کاستیهایی را درنظریۀ کریستالر نشان می دهد :

1- در کمتر ناحیه ای فاصله های برابر میان مراکز سکونتگاهی دیده می شود، در حالی که کریستالر ،نظریۀ خود را در جنوب آلمان در یک حوزه، موانع طبیعی، مانند کوهها و رودها در حداقل ممکن بودند، در حالی که وجود این موانع طبیعی می تواند نظریه کریستالر را برهم بزند، چنانکه در بخشی از کشور زیمبابوه (در درۀ سابی) چنین بوده است.

2- کمتر ناحیه ای می توان یافت که توزیع جمعیت همگنی داشته باشد، عوامل طبیعی که در راس آنها آب و هوا، خاک ، شکل زمین و ثروتهای زیرزمینی ، عوامل تاریخی ، سیاسی ، اجتماعی و سطح تکنیک ، خلقیات نژادی وغیره توزیع جمعیت را تعیین می کند.

تمایزات موجود در فضا گاه در ایجاد محل استقرار شهرهای خاص ، موثر می افتد. از آن جمله تماس و برخورد میان نواحی طبیعی متفاوت است که توانائیها و استعدادهای مکمل آنها می تواند جریانهای تجاری مناسب تری را پدید آورد، مثلا در افریقای مرکزی این وضع در میان دو ناحیه طبیعی و ساوانی روی می دهد، یا شهرهای ناحیۀ بوس در فرانسه ، نظیر شهرهای کوچک مووان که در گذشته محل تشکیل بازارهای مکاره بوده اند، در حاشیه قرار می گیرند. محل برخورد کوه (یا فلات) و جلگه چه بسا وقوع شهرها را در حول یک خط توجیه می کند:از این جمله است مثلاً محل تماس میان تپه های پای کوههای وژ و جلگه آلزاس در شرق فرانسه ، میان فلاتهای بورگونی و جلگه های سون ، از شهر دیژون گرفته تا شهر ویل فرانس سورسون، میان ماسیف هرسینینی آلمان میانه و جلگه های آلمان شمالی (منطقه بورد)، میان جلگه پو و حواشی کوهستانی مشرف برآن ، یعنی آلپ و آپنن . و باز چنین اند مسیر رودخانه ها ، محل تلاقی آنها که محورهای شهرنشینی را تشکیل می دهند و در چهارچوب طرح شش ضلعی قرار نمی گیرند

...

سلسله مراتب مکانهای مرکزی

کریستالر توانست مراتب متفاوت مکانهای مرکزی را برحسب نوسان وسعت نواحی تابعه آنها در قالب سلسله مراتب محاسبه و توضیح می دهد.

اولین مورد بهینه سازی بازار است که پخش و عرضۀ کالاها در آن از مکانهای مرکزی به نزدیکترین نقاط ممکن ، انجام می گیرد. در این سیستم ، یک مکان مرکز بالادست به دو همسایه فرودست خود خدمت می کند.چه بسا، مکان مرکزی تنها به دو نقطه مجاور از شش همسایه متساوی الفاصله خدمت خواهد کرد و در نتیجه دارای ناحیه مکمل غیر متقارن می شود. ممکن است یک مکان مرکزی بالادست متناوباً با همسایگان دو مرکز دیگر مثلاً رقیب سهیم شود. این اصل بیشترین فرصت انتخاب را به مراکز کوچک جهت انتخاب نقاط مرکزی واگذار می کند. در این سلسله مراتب، نقطه مرکزی تابعیت یک سوم از هریک از شش مرکز فرعی به اضافه مرکز اصلی را بعهده دارد که بطور متوسط سه مرکز را بطول تحت پوشش قرار دهد. کریستالردر مدل خود این سه مرکز را ، مقدار K2 نامید. که عبارتست از مجموع تعداد سکونتگاه های یک سطح خاص که بوسیله مکان مرکزی سطح بالاتر خدمات رسانی می شود.

مورد دوم، وضعیت بهینه سازی آمد و رفت است که در آن مرزهای نواحی مکمل طوری بازآرایی شده اند که الگوی بزرگراه ها نسبت به مورد اول ، نفوذ و کفایت بیشتری می یابد.

...