مقاله نقطه خط و سطح (هنرهای تجسمی)

مقاله نقطه خط و سطح (هنرهای تجسمی)

در هنر تجسمی وقتی از نقطه نام برده می شود، منظور چیزی است كه دارای تیرگی یا روشنی، اندازه و گاهی جرم است و در عین حال ملموس و قابل دیدن است. از این نظر در ظاهر تشابهی میان این مفهوم از نقطه با آن چه كه در ریاضیات به نقطه گفته می شود، وجود ندارد. در ریاضیات موضوعی ذهنی است كه در فضا یا بر صفحه تصور می شود، بدون اینكه قابل دیدن و لمس شدن باشد. نقطه در زبان هنر تجسمی چیزی است كاملاً ملموس و بصری كه بخشی از اثر تجسمی را تشكیل می دهد و دارای شكل و اندازه نسبی است. به عنوان مثال وقتی از فاصله ی دور به یك تك درخت در دشت نگاه می كنیم. به صورت یك نقطه تجسمی دیده می شود. اما وقتی به آن نزدیك می شویم یك حجم بزرگ می بینیم كه از نقاط متعدد ( برگ ها) و خطوط ( شاخه ها) شكل گرفته است. بنابراین محدوده ی فضا یا سطح كه همان كادر است نقش تعیین كننده ای در تشخیص دادن نقطه ی تجسمی و معنا پیدا كردن آن دارد. در صورتی كه اندازه لكه یا عنصر بصری نسبت به كادر به قدری كوچك باشد كه به طور معمول نتوانیم جزئیات آن ها را به صورت سطح یا حجم تشخیص بدهیم، می توانیم به آن نقطه تجسمی یا بصری بگوییم. ...

...

یكی از با‌اهمیت‌ترین وسیله‌های ارتباطی بین افراد بشر و گسترده‌ترین ابزارهای انتقال پیام، دانش و اطلاعات، زبان می‌باشد. اما این زبان می‌تواند گونه‌های مختلف داشته باشد كه یكی از مهم‌ترین و قدیمی‌ترین آنها زبان تصویر است كه بهترین، گویا‌ترین و عمومی‌ترین حالت، توانایی بیشتری را برای انتقال برخی از اطلاعات به خصوص عواطف، احساسات و بسیاری از مفاهیم برخوردار است.

امروزه زبان تصویر در قالب‌های مختلف و ابعاد گسترده جاری است و آنچه كه به عنوان طراحی گرافیك مطرح است برگرفته از همین زبان تصویری است. نوعی برقراری ارتباط به گونه‌ای كه تفكرات خویش را راحت‌ بیان كنیم. گاهی ایده‌ها ممكن است كه ناهماهنگ و بی‌هدف و بدون كاربرد به نظر برسند و این در حالی است كه می‌توان حتی به بیان آنها پرداخت اما آنچه كه مهم است، این است كه هر ایده‌ایی هدفی دارد و راهنمایی برای بیان آن كه وابسته به تفكرات خلاق یك طراح گرافیست می‌باشد و این فرآیند و نوآوریها وابسته به خلاقیت در ارتباطات بصری است.
گرافیك یك هنر هدفمند است كه كیفیت و تمامی عوامل دیگری كه به هنر وابسته‌اند را به خدمت می‌گیرد و ادامه می‌دهد. یكی از این عوامل خط است. خط و تصویر دو عامل گره‌خورده در طراحی گرافیك هستند. اینكه با وجود در اختیار داشتن عناصر نوشتاری، طراحی برای انتقال و بیان پیام همواره به عناصر بصری پناه می‌برد، روشن و واضح است. تصویرهایی را كه انسان اولیه برای ارسال پیام و بیان مقصد و اهداف خود ترسیم نمود می‌توان از قدیمی‌ترین خط‌ها دانست. به عبارتی اجداد خط‌های كنونی، تصویرهای نخستین‌اند و متون چاپی امروز كه در آنها، مفاهیم، به كمك خط بیان می‌شود، تكامل یافته‌ی تصویرهایی است كه برای مقاصد گوناگون و آسان كردن ادراك مسائل برای مخاطب یا ساده‌تر منفصل كردن مفاهیم و برقراری ارتباط توسط آدمی ترسیم شده است.